"Önce Putin şoktaydı, sonra Batı"
Danimarkalı askeri uzman Anders Puck Nielsen ntv.de'ye verdiği röportajda Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşın "endüstriyel kapasitenin zafer ya da yenilgiyi belirleyeceği" bir noktada olduğunu söylüyor. "Batı Ukrayna'yı desteklemeye karar verirse, Rusya'nın bu yıpratma ve üretim rekabetini uzun vadede kaybedeceği bana oldukça açık görünüyor." Sorun şu ki şu anda ABD'de bile siyasi irade eksikliği var. Almanya da "Ukrayna'nın savaşı sona erdirmesini sağlayacak saldırı kabiliyetlerinin teslimatı konusunda hala geri duruyor". Yine de Nielsen ihtiyatlı bir iyimserlik için neden görüyor.
ntv.de: Kısa bir süre önce Hamas ile İsrail arasındaki savaşın şu anda Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaştan çok daha fazla ilgi gördüğünü belirtmiştiniz. Bu hala doğru mu?
Anders Puck Nielsen: Evet, bence durum kesinlikle böyle. Gazze'deki durum hala Ukrayna'dan çok daha fazla ilgi görüyor. Bunu şahsen de fark ediyorum: Ekim ayının başından beri Ukrayna hakkında neredeyse hiç soru almadım. Gazeteciler daha çok Gazze'deki olayları yorumlamakla ilgileniyor. Bu durum böyle devam ediyor.
Medyanın ve kamuoyunun yeni bir savaşla daha fazla ilgilenmesi anlaşılabilir bir durum değil mi?
Evet, bu haberciliğin doğasında var: medya ne olup bittiğini haberleştirir. Ve şu anda İsrail'deki olaylar Ukrayna'dakinden çok daha hızlı gelişiyor. Yine de Ukrayna'yı unutmamamız ve ilgisizliğin siyasi kaynakları Ukrayna'dan İsrail'e yönlendirme etkisi yaratmaması önemli.
Hamas-İsrail savaşının Rusya'nın saldırı savaşını belli bir ölçüde gölgede bırakması Ukrayna için bir sorun mu?
Sorun, Batı'da savaş yorgunluğu ve beklentiler hakkında, yani Batı'nın Ukrayna'ya uzun vadede yardım etmek için nasıl bir strateji izleyeceği hakkında bir tartışma yürüttüğümüz bir zamanda bunun gerçekleşiyor olmasından kaynaklanıyor. Macaristan ve şimdi de Slovakya gibi ülkeler Ukrayna'yı destekleme konusunda oldukça şüpheci. ABD'nin önümüzdeki yıl Ukrayna'ya yardım için fon sağlayabilecek durumda olmadığı açık. Ve bu tartışma, pek çok gözlemcinin hayal kırıklığı olarak değerlendirdiği Ukrayna'nın yaz taarruzundan sonra gerçekleşiyor. Şimdi sorulması gereken soru Ukrayna'nın savaşı kazanmasının ne kadar gerçekçi olduğudur ki bu da bu projeye yatırım yapmaya değip değmeyeceği sorusunu gündeme getirmektedir.
Mart ayında konuştuğumuzda Rusya'nın savaşı kaybetmek üzere gibi göründüğünü söylemiştiniz. Şu anda genel hava çok daha kötümser görünüyor.
Ben hala ihtiyatlı bir iyimserlik içindeyim. Batı Ukrayna'yı desteklemeye karar verirse, Rusya'nın bu yıpratma ve üretim savaşını uzun vadede kaybedeceği bana oldukça açık görünüyor. Batı Avrupa ve Kuzey Amerika'nın toplam GSYİH'si Rusya'nınkinden çok daha fazla. Dolayısıyla GSYİH'mızın büyük bir kısmını Ukrayna'yı desteklemek için harcamak zorunda bile kalmayız ve yine de Rusya'dan daha iyi performans gösteririz.
Temel olarak şu anda bulunduğumuz nokta bu: Savaşın endüstriyel kapasitenin zafer ya da yenilgiyi belirleyeceği bir aşamasındayız. Ancak bunun için siyasi irade gerekiyor. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri söz konusu olduğunda, bu iradenin yeterli derecede var olup olmadığından endişe edilebilir. Dolayısıyla, ABD gibi büyük bir ülke aniden taahhütlerini yerine getiremez hale geldiğinde karamsarlığa kapılmak için bir neden görüyorum.
Ukraynalı bir askeri uzman olan Oleksiy Melnyk, Batı'nın hala bir Ukrayna zaferinden ya da bir Rus yenilgisinden korktuğunu söylüyor. Bu doğru bir tanımlama mı?
Evet, ben de öyle düşünüyorum. Özellikle savaşın başında, Ukrayna ile omuz omuza durduğumuza dair pek çok siyasi sinyal vardı. Ancak zaman geçtikçe Batı'nın ya da en azından Batı'daki bazı ülkelerin Ukrayna ile aynı önceliklere sahip olmadığı giderek daha açık hale geliyor. Batılı ülkeler özgür ve bağımsız bir Ukrayna'nın devamından yanalar ancak 1991'deki Ukrayna sınırlarına geri dönülmesi öncelikleri değil. Birçok Batılı başkent hala Putin için bir çıkış yolu arıyor gibi görünüyor, böylece savaş alanında Rusya'ya karşı bir zafer kazanmaktan kaçınılabilir. Bu esas olarak gerilimin tırmanmasından duyulan korkuyla ilgili, ancak aynı zamanda Batı'da ve Kiev'de durumun farklı anlaşıldığını da gösteriyor.
Ne açıdan?
Ukrayna'da daha çok gerçek bir zafere odaklanılıyor. Ukraynalıların birkaç kez şöyle dediğini duydum: Bu savaşın bitmesini istiyorum ki çocuklarım aynı savaşta savaşmak zorunda kalmasın. Bu şu anlama geliyor: eğer bu savaş nihai olarak sonuçlanmazsa ve Rusya yeterince kaybetmezse, birkaç yıl içinde başka bir savaş daha olacak. Ukraynalılar bu savaşın bir an önce sona ermesini istiyor.
Batı başkentlerindeki politikacıları çok tereddütlü olarak tanımlarken özellikle kimleri düşünüyorsunuz?
Baltık ülkeleri, Birleşik Krallık ya da benim ülkem Danimarka gibi diğerlerine göre daha kararlı olan ülkeler var. Almanya gibi ülkeler daha tereddütlü. Almanya Ukrayna'ya ağırlıklı olarak hava savunma silahları ve Ukrayna'nın varlığını sürdürmesini sağlayan şeyler tedarik ediyor. Ancak Almanya, Ukrayna'nın savaşı sona erdirmesini sağlayacak saldırı kabiliyetlerini tedarik etme konusunda hala isteksiz. Almanya'nın neden Taurus füzeleri sağlamadığını hala bilmiyorum. Ama ABD'yi de işaret edebilirsiniz. Biden yönetiminin de Ukrayna'ya büyük bir saldırıya geçmesini sağlayacak şeyleri sağlamaya pek hevesli olmadığı giderek daha açık hale geliyor. Kural olarak, çok az şey çok geç gelir.
Batı'nın Ukrayna'yı desteklemekte çıkarı olabileceği, ancak bizim çıkarlarımızın Ukrayna'nınkilerle aynı olmadığı iddia edilebilir.
Ben buna karşı iki noktayı savunurum. Birincisi, Ukrayna'ya savaşa devam etmesine yetecek kadar destek verip savaşı bitirmesine yetecek kadar destek vermemek insani bir sorundur. Çünkü bu sivil kayıpların sayısını da arttırır. İkinci olarak, Rusya'nın sadece Ukrayna için değil, tüm Batı ittifakı için uzun vadeli bir tehdit oluşturduğunu anlamalıyız. Rusya'nın bakış açısına göre mesele sadece Ukrayna'nın doğusundaki küçük bir toprak parçası değil, çok daha fazlası.
Bu Batı'da anlaşılmıyor mu?
Yeterli derecede anlaşıldığını düşünmüyorum. Rusların bu savaşta ne için mücadele ettiklerini yanlış anlama eğilimi var. Bu yanlış anlama olduğu sürece Rusya'nın hedefleri hakkında doğru olmayan varsayımlarda bulunacağız. Rusya'nın uzun vadede Batı için bir sorun teşkil edeceğini kabul etmezsek, bundan sonra olabileceklere karşı hazırlıklı olmayız. Rusya'nın amacı NATO'nun bütünlüğünü test etmek, Batı ittifakını o kadar zayıflatmaktır ki artık ABD'nin gerektiğinde bize yardım edip etmeyeceğini bilemeyiz. Eğer kendimizi böyle bir durumda bulursak, Rusya Avrupa'da baskın oyuncu olacaktır. Bu meydan okumayla başa çıkmanın en iyi yolu Rusların Ukrayna'da başarılı olmamasını sağlamak olacaktır. Aksi takdirde daha fazlası için iştahları kabarabilir.
Savaşın gidişatı hakkında bir soru daha: Ukrayna'nın nehir kıyısının güney tarafında ilk köprübaşlarını kurabildiği Kherson yakınlarındaki Dnipro'daki durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bunu daha geniş bir bağlamda görmek gerekir. İşgalin başlangıcında Rus tarafı birkaç gün sonra hızlı bir zaferle sonuçlanacak bir yıldırım saldırısı öngörüyordu. Bu gerçekleşmeyince, Rusya'daki siyasi liderlik açıkça bir tür şok yaşadı. Putin'in titrerken çekilmiş fotoğrafları ve hasta olduğuna dair spekülasyonlar vardı. Aslında bu muhtemelen daha çok bir sinir kriziydi çünkü hızlı savaşın işe yaramadığı gerçeğiyle yüzleşmek zorundaydı. Ruslar bu savaşın uzun süreceğini ve uzun yıllar boyunca savaşmaya hazırlanmak zorunda kalacaklarını anladılar. O zamandan beri Rus ekonomisi uzun bir savaş için gerekli olan pek çok değişiklik geçirdi. Rusya'nın GSYİH'sinin büyük bir kısmı artık savunma sektörüne gidiyor ve askeri malların üretimi önemli ölçüde arttı.
İronik bir şekilde, Batı'da ve aynı zamanda Ukrayna'da da benzer bir değişim yaşandı. Yaz taarruzunun büyük bir atılım, neredeyse bir karar, savaşa bir son olması bekleniyordu. Şu anda Batı'da yaşadığımız şey bana biraz Putin'in şokta olduğu ve ne yapacağını bilemediği zamanlara benziyor gibi geliyor. Ve biz de artık bunun uzun bir yol olduğunu anlamalıyız. Bu uzun ve zorlu bir savaş.
Peki ya Kherson?
Herson bölgesinde gördüklerimiz çok ilginç çünkü Ukrayna'nın uzun vadede savaşın dinamiklerini değiştirmek için neler yapabileceğinin ana hatlarını çiziyor. Dnipro'nun diğer tarafındaki köprübaşları yeni bir cephe açabilir. Mevcut cephe hattıyla ilgili tuhaf olan şey, çok uzun ama aynı zamanda oldukça kompakt olması. Cephe aslında yaklaşık 1000 kilometre boyunca uzanıyor. Ancak Dnipro bunun neredeyse yarısında cephe hattını oluşturuyor ve orada büyük bir çatışma yok. Ukrayna nehrin güney tarafındaki Herson bölgesine yerleşmeyi başarırsa cephe hattını aşağı yukarı iki katına çıkarmış olacak. Bu da 2024'ü 2023'ten çok farklı kılabilir - ya da 2025'i etkileyecek bir şey olabilir. Ukrayna'nın savaşın dinamiklerini değiştirebilecek diğer girişimleri ise Rus lojistiğini hedef alan derinlemesine saldırılar. İşte bu yüzden Almanya gibi bir ülkenin Ukrayna'nın bunun için ihtiyaç duyduğu füzeleri tedarik etmemesi çok sinir bozucu.
Hubertus Volmer Anders Puck Nielsen ile konuştu
Kaynak: www.ntv.de